علائم شایع بیماری سالمندان | این نشانه ها را جدی بگیرید
در این مطلب میخوانید:
با افزایش سن، بدن انسان دستخوش تغییرات زیادی شده و همین امر باعث آسیب پذیری بیشتر سالمندان در برابر بیماری های مختلف می شود. در حالی که برخی از تغییرات، بخشی طبیعی از روند پیری هستند، برخی دیگر می توانند نشانه های اولیه بیماری های جدی باشند.
نادیده گرفتن علائم هشداردهنده بیماری های سالمندان، منجر به تاخیر در تشخیص و درمان شده و سلامت و کیفیت زندگی او را به خطر می اندازد. این علائم می توانند شامل تغییرات جسمی، شناختی یا حتی روانی باشند. با آگاهی از این نشانه ها، هم خود سالمند و هم اطرافیان او می توانند در زمان مناسب برای تشخیص و درمان اقدام کنند.
چرا شناخت علائم هشداردهنده در سالمندان اهمیت دارد؟
شناخت علائم هشداردهنده بیماری‌های سالمندان، نه تنها مسئولیت فردی، بلکه مسئولیتی اجتماعی بوده و می تواند به بهبود چشمگیر سلامت و رفاه این قشر مهم از جامعه کمک کند. دلایل متعددی برای این اهمیت وجود دارد:
- تشخیص زود هنگام و درمان موثر: بسیاری از بیماری ها در مراحل اولیه، با درمان های ساده تر و کم تهاجمی تر قابل کنترل یا حتی درمان کامل هستند. تاخیر در تشخیص، منجر به پیشرفت بیماری، بروز عوارض جدی و نیاز به درمان های پیچیده و پرهزینه می شود.
- کاهش هزینه های درمانی: درمان بیماری ها در مراحل پیشرفته، بسیار پرهزینه تر از درمان در مراحل اولیه است. تشخیص زودهنگام می تواند موجب جلوگیری از بستری شدن در بیمارستان، جراحی های پیچیده و مصرف داروهای گران قیمت شود. افزایش طول عمر با کیفیت: تشخیص زودهنگام بیماری ها و مدیریت صحیح آن ها به سالمندان کمک می کند تا سال های بیشتری را با سلامتی و نشاط زندگی کنند.
- پیشگیری از پیشرفت بیماری و عوارض: شناخت علائم خطر در سالمندی، به پزشکان و مراقبان این امکان را می دهد که قبل از تشدید بیماری و بروز عوارض جبران ناپذیر، اقدام کنند.
- حفظ کیفیت زندگی و استقلال: بیماری های تشخیص داده نشده، به سرعت توانایی های جسمی و شناختی سالمند را کاهش داده و استقلال او را تحت تاثیر قرار می دهند.
شایع ترین بیماری های سالمندان و علائم اولیه آن ها
شناخت علائم بیماری‌های سالمندان، برای تشخیص به موقع و درمان موثر، ضروری است. شایع ترین این بیماری ها و علائم آن ها عبارتند از:
-
آلزایمر و زوال عقل
آلزایمر شایع ترین نوع زوال عقل است که با کاهش تدریجی توانایی های شناختی از جمله حافظه، تفکر و استدلال همراه است. تمایز بین فراموشی های طبیعی مرتبط با افزایش سن و علائم جدی تر آلزایمر بسیار مهم است. علائم آلزایمر عبارتند از:
- فراموشی مکرر و پایدار اطلاعات
- گم کردن مسیر در مکان های آشنا
- مشکل در انجام کارهای روزمره
- تغییرات در قضاوت و تصمیم گیری
- مشکلات در زبان و گفتار
-
علائم فشار خون بالا و مشکلات قلبی
فشار خون بالا و مشکلات قلبی در سالمندان بسیار شایع بوده و اغلب قاتلان خاموش نامیده می شوند، زیرا ممکن است تا مراحل پیشرفته علائم واضحی نداشته باشند. با این حال، توجه به برخی نشانه ها مانند موارد زیر کمک کننده خواهد بود:
- سردردهای شدید و مداوم
- سرگیجه و تاری دید
- تپش قلب یا خونریزی بینی
- تنگی نفس بخصوص هنگام فعالیت بدنی
- درد قفسه سینه و احساس فشار، سنگینی یا سوزش
- تورم در پاها، مچ پا یا شکم
- خستگی و ضعف غیرمعمول
- تپش قلب یا بی نظمی ضربان قلب
-
علائم دیابت نوع ۲ به دلیل کهولت سن
دیابت نوع ۲ در سالمندان، علائم متفاوتی نسبت به افراد جوان داشته و به علت پیچیده بودن، در بسیاری از موارد، تشخیص آن در مراحل اولیه دشوار و تنها با آزمایش خون ممکن خواهد بود. علائم این بیماری شامل موارد زیر است:
- تشنگی بیش از حد و ادرار مکرر
- افزایش گرسنگی و کاهش وزن بدون دلیل
- خستگی مزمن حتی پس از استراحت کافی
- تاری دید
- بهبود کند زخم و عفونت بدن
- بی حسی یا گزگز در دست و پا
-
علائم پوکی استخوان و مشکلات حرکتی
پوکی استخوان به معنای کاهش تراکم استخوان ها و افزایش خطر شکستگی است. پوکی استخوان در مراحل اولیه معمولاً بی علامت بوده و تنها با سنجش تراکم استخوان تشخیص داده می شود. علائم پوکی استخوان و مشکلات حرکتی عبارتند از:
- کمردرد یا درد در استخوان ها به خصوص ستون فقرات
- کاهش قد و قوز یا انحنای ستون فقرات
- شکستگی آسان استخوان
- اختلال در تعادل و افزایش زمین خوردن
- سفتی مفاصل و درد
-
علائم اضطراب یا زودرنجی غیرعادی
سلامت روان در سالمندان نیز به اندازه سلامت جسمی مهم است. تغییرات خلقی و رفتاری می توانند نشانه هایی از اضطراب، افسردگی یا حتی سایر مشکلات زمینه ای باشند. اضطراب و زودرنجی غیرعادی در سالمندان، از نگرانی های خفیف تا حملات پانیک شدید یا پرخاشگری های غیرقابل کنترل متغیر بوده و علائم زیر را دارد:
- نگرانی بیش از حد و مداوم
- بی قراری، تنش عضلانی و مشکلات خواب
- تپش قلب، تنگی نفس، سرگیجه، لرزش و تعریق
- تغییرات خلقی ناگهانی و شدید مانند عصبانیت و پرخاشگری
- کاهش تحمل و کناره گیری اجتماعی
-
علائم خونریزی مغزی
خونریزی مغزی یک وضعیت اورژانسی پزشکی است که نیاز به اقدام فوری دارد. علائم خونریزی مغزی ناگهانی و شدید بوده و در صورت بروز هر یک از این علائم، باید فوراً با اورژانس تماس گرفته شود:
- سردرد ناگهانی و بسیار شدید
- ضعف یا بی‌حسی ناگهانی در یک سمت بدن
- مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
- مشکلات بینایی ناگهانی مانند تاری دید و دوبینی
- سرگیجه شدید، از دست دادن تعادل
- حالت تهوع و استفراغ ناگهانی و شدید
- تشنج، کاهش سطح هوشیاری، گیجی یا کما
-
علائم افسردگی در سالمندان
افسردگی در سالمندان ممکن است متفاوت از جوانان بروز کرده و گاهی با مشکلات جسمی یا زوال عقل اشتباه گرفته شود. علائم افسردگی در سالمندان می توانند از غم و بی حالی پایدار تا تغییرات شدید در خواب، اشتها و انرژی متغیر بوده و شامل موارد زیر گردد:
- غمگینی، ناامیدی یا پوچی مداوم
- از دست دادن علاقه یا لذت به همه فعالیت ها
- تغییرات قابل توجه در وزن و اشتها
- اختلالات خواب شدید
- احساس بی ارزشی، گناه یا ناامیدی
- کاهش تمرکز و تصمیم گیری
-
خونریزی بعد از یائسگی در خانم ها
هرگونه خونریزی واژینال بعد از یائسگی (زمانی که حداقل 12 ماه از آخرین پریود گذشته باشد) غیرطبیعی بوده و باید فوراً بررسی شود. این می تواند نشانه ای از مشکلات خوش خیم یا جدی تر بوده و نیاز به تشخیص و درمان فوری دارد. علائم این بیماری عبارتند از:
- هرگونه لکه بینی یا خونریزی واژینال
- خونریزی شدید و مداوم
- وجود لخته خون در خونریزی
- خونریزی همراه با درد لگنی و ترشحات غیرطبیعی
-
اختلالات نعوظ در سالمندان
اختلال نعوظ (ناتوانی در دستیابی یا حفظ نعوظ کافی برای رابطه جنسی) در سالمندان شایع است. اما همیشه بخشی طبیعی از پیری نبوده و می تواند نشانه ای از مشکلات سلامتی زمینه ای باشد. از جمله علائم اختلالات نعوظ عبارتند از:
- عدم توانایی مداوم در حفظ نعوظ برای انجام فعالیت جنسی رضایت بخش
- نعوظ هایی با عدم سفت بودن کافی
- کاهش میل جنسی
- اختلال همراه با اضطراب، افسردگی یا مشکلات رابطه
-
یبوست در سالمندان
یبوست در سالمندان بسیار شایع است، اما اگر مزمن شود یا با علائم دیگری همراه باشد، نیاز به بررسی دارد. یبوست می تواند شامل کاهش دفعات اجابت مزاج، مدفوع سفت و نیاز به فشار زیاد باشد. اگر یبوست مزمن شود یا با علائم جدی زیر همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کرد:
- کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج به کمتر از ۳ بار در هفته
- مدفوع سفت، خشک و کوچک
- نیاز به فشار آوردن زیاد برای دفع مدفوع
- احساس عدم تخلیه کامل روده
- یبوست همراه با درد شکمی شدید، نفخ زیاد یا خونریزی از مقعد.
- کاهش وزن، تب، حالت تهوع یا استفراغ
-
داشتن مدفوع رنگی (غیرعادی)
رنگ مدفوع، نشان دهنده وضعیت سلامت دستگاه گوارش است. هرگونه تغییر رنگ غیرعادی در مدفوع باید بررسی شود. رنگ های خاص مدفوع می توانند نشان دهنده خونریزی گوارشی، مشکلات کبد یا کیسه صفرا، یا سوء جذب باشند. این نشانه ها شامل موارد زیر هستند:
- مدفوع سیاه و قیری
- مدفوع قرمز روشن و خونریزی از قسمت تحتانی دستگاه گوارش
- مدفوع روشن، سفید یا خاکستری کم رنگ
- مدفوع زرد، چرب و بدبو
-
بیماری پوستی در سالمندان
پوست سالمندان به دلیل نازک شدن و کاهش چربی، آسیب پذیرتر بوده و مستعد بیماری های خاصی است. این بیماری ها، از خشکی و خارش ساده تا زخم های مزمن یا تغییرات مشکوک در خال ها متغیر خواهند بود. از علائم بیماری های پوستی سالمندان عبارتند از:
- خشکی و خارش شدید پوست
- زخم ها یا ضایعات پوستی طولانی مدت
- تغییر در خال ها یا ضایعات موجود
- ظهور ضایعات جدید پوستی غیرعادی
- بریدگی ها یا زخم های باز عفونی شده
-
علائم بیماری های کلیوی در سالمندان
بیماری های کلیوی اغلب در مراحل اولیه علائم واضحی نداشته و می توانند به آرامی پیشرفت کنند. تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار مهم بوده و دارای علائم زیر است:
- تورم در پاها، مچ پا، دست ها یا صورت
- خستگی شدید و مداوم، ضعف و بی حالی
- کاهش چشمگیر اشتها، تهوع و استفراغ
- تغییرات در ادرار مانند کاهش حجم ادرار
- درد در پهلوها یا پشت
- خارش مداوم پوست
-
علائم بیماری های گوارشی در سالمندان
یکی دیگر از بیماری‌های شایع سالمندان، بیماری های گوارشی بوده و طیف وسیعی از مشکلات را شامل می شود. علائم این بیماری ها می توانند از ناراحتی خفیف شکمی تا درد شدید، تهوع، استفراغ و تغییرات جدی در الگوی اجابت مزاج متفاوت باشند.
- درد شکمی مداوم
- تهوع و استفراغ
- کاهش وزن ناخواسته
- تغییرات قابل توجه در الگوی اجابت مزاج
- وجود خون در مدفوع
- سوزش سر دل یا رفلاکس مداوم
-
علائم مشکلات کبد در سالمندان
کبد نقش حیاتی در سم زدایی و متابولیسم دارد. مشکلات کبدی می توانند از خفیف تا بسیار جدی بوده و از جمله علائم آن عبارتند از:
- زردی پوست و چشم ها
- ادرار تیره رنگ و مدفوع روشن
- خارش شدید و مداوم پوست
- تورم در پاها، مچ پا یا شکم
- خستگی شدید، ضعف و بی حالی مزمن
- تهوع و استفراغ مداوم، کاهش اشتها و کاهش وزن
- کبودی آسان یا خونریزی غیرعادی
-
علائم بیماری های خودایمنی در سالمندان
بیماری های خودایمنی زمانی رخ می دهند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به بافت های خود حمله می کند. این علائم هشداردهنده بیماری‌های سالمندان، بسیار متنوع بوده و بستگی به نوع بیماری دارند، اما اغلب شامل موارد زیر هستند:
- خستگی شدید و کوفتگی عمومی
- درد و تورم مفصلی شدید و پایدار
- ضعف عضلانی پیشرونده
- خشکی شدید چشم و دهان
- مشکلات گوارشی مزمن مانند اسهال و درد شکمی
- بی حسی، گزگز یا ضعف در اندام ها
- تب خفیف و بدون دلیل
-
علائم مربوط به مشکلات استخوان در سالمندان
مشکلات استخوانی در سالمندان فقط شامل پوکی استخوان نبوده و می تواند شامل آرتروز و سایر بیماری ها باشد. آرتروز شایع ترین مشکل مفصلی بوده که با درد و سفتی مفصل همراه است. علائم مرتبط با مشکلات استخوان عبارتند از:
- درد مفصلی مداوم و شدید
- سفتی مفصل طولانی مدت بخصوص صبح ها
- کاهش دامنه حرکتی مفصل و شنیدن صدا از آن
- تورم و حساسیت در اطراف مفصل
- درد استخوانی منتشر یا موضعی
- ضعف عضلانی عمومی و شکستگی های آسان
سوالات متداول
- چطور بفهمیم افسردگی در سالمندان طبیعی نیست؟
اگر غم و بی حالی بیش از دو هفته طول کشیده و بر لذت بردن از زندگی و فعالیت های روزمره تأثیر بگذارد، یا با تغییرات جسمی مانند خستگی شدید همراه باشد، طبیعی نخواهد بود.
- چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر علائم افسردگی پایدار و شدید باشند، بر عملکرد روزمره سالمند تأثیر گذاشته یا شامل افکار آسیب به خود باشند، باید فوراً به پزشک مراجعه شود.
