نقش خانواده در سلامت روان سالمندان: حمایت و ارتباط

در هر خانواده ای، سالمندی وجود دارد که ضمن عزیز بودن برای تمام اعضای خانه تجربیات ارزشمندی را با خود به همراه دارد. در این شرایط افراد سعی می کنند با تهیه تغذیه مناسب، چکاپ های به موقع و کارهایی از این دست از سلامت جسمی شخص مراقبت کنند. اما کمتر کسی به سلامت روان آنها توجه می کند. حمایت خانواده موجب کاهش تنهایی، افسردگی و بهبود کیفیت زندگی سالمندان می شود. حمایت عاطفی، اقتصادی و مراقبتی از کهنسالان تاثیر مثبتی بر سلامت جسمی و روحی آن ها دارد. شایان ذکر است سالخوردگانی که از حمایت خانواده بهره می برند کمتر دچار بیماری های ناشی از افزایش سن می شوند. برای درک بهتر نقش خانواده در سلامت روان سالمندان پیشنهاد می کنیم تا انتهای مطالب همراه ما باشید.

تاثیر حمایت خانواده در سلامت روان سالمندان

اغلب سالمندان به دلایلی چون از دست دادن همسر یا دوستان و کاهش توانایی های جسمی در منجلاب افسردگی و انزوای اجتماعی دست و پا می زنند. حضور مستمر خانواده، توجه و محبت بی نهایت به سالمند و فراهم کردن محیط امن و آرام موجب شکوفا شدن حس امید و زندگی در این افراد خواهد شد. گفتگوی مداوم، گوش سپردن به صحبت های با ارزش سالمندان و حمایت های مالی موجب افزایش اعتماد به نفس سالخوردگان می شود. بنابراین نقش خانواده در سلامت روان سالمندان بیش از هر موردی دیگری تاثیر گذار تر است.

حضور فیزیکی و کیفیت رابطه

نقش خانواده در سلامت روان سالمندان به خصوص در زمان بروز مشکلات جسمی، بیماری های مزمن چون فشار خون بالا، دیابت و مشکلات قلبی که در دوره سالمندی شایع هستند پر رنگ تر می شود. خانواده ها با همراهی سالمندان در زمان مراجعه به پزشک، رعایت رژیم غذایی مناسب و تهیه دارو ها موجب افزایش کیفیت زندگی سالخوردگان خواهند شد.

علاوه بر این موارد برخی از سالمندان که به نوعی در بستر هستند برای تهیه غذا، حمام و سایر فعالیت های ضروری نیاز به حضور مداوم خانواده در کنار خود دارند. لازم به ذکر است که کیفیت رابطه خانواده با سالخورده در عدم ایجاد زوال شناختی و مشکلات روانی نظیر افسردگی موثر شناخته شده است.

انواع حمایت خانواده و اثرات آن

خانواده و سلامت روان سالمندان جز موضوعات اساسی و تاثیرگذار در جامعه انسانی هستند. با افزایش سن نیاز های جسمی، روانی و اجتماعی سالخوردگان تغییر پیدا می کند و خانواده با حمایت های مختلف می توانند در تامین آرامش و حمایت آنها نقش موثری داشته باشند. در ادامه شما را با برخی از انواع حمایت های خانواده و تاثیرات آن بر روی سلامت روان سالخوردگان آشنا خواهیم کرد.

حمایت عاطفی

حمایت عاطفی از سالمندان به ویژه سالخوردگانی که از لحاظ اجتماعی منزوی شده اند منجر به افزایش امید به زندگی در آن ها می شود. نقش خانواده در سلامت روان سالمندان به گونه ی پر رنگ است که از بیماری آزار دهنده و شایع زوال شناختی جلوگیری می کند.

حمایت عملی و روزمره

گوش دادن به صحبت سالمندان، ارتباط موثر با آن ها و ایجاد یک فضای صمیمی  بسیار اهمیت دارد. افزون بر آن مشارکت دادن شخص سالخورده در کار های روزمره علاوه بر القای حس ارزشمندی موجب عزت مندی فرد خواهد شد.

حمایت در درمان و مدیریت بیماری

اغلب سالخوردگان به دلیل بیماری های مزمن و محدودیت های جسمی نیاز به مراقبت های ویژه و دائمی دارند. در مواقع بیماری نیاز است خانواده با ایجاد یک فضای مناسب در خانه، تامین و تهیه دارو ها و کمک در انجام امورات روزمره سالمندان حمایت لازمه را ارائه دهند.

حمایت اقتصادی

یکی دیگر از مواردی که به نقش خانواده در سلامت روان سالمندان تاکید دارد پشتیبانی اقتصادی است. خانواده با مشارکت در هزینه های درمانی  و تامین نیاز های مالی حس استقلال را در فرد سالمند ایجاد می کند. عدم مشارکت در این موضوع خیلی وقت ها فرد را غمگین می کند.

حمایت مراقبتی

حمایت مراقبتی شامل حضور مستمر در کنار سالمند و همراهی او در دوران بیماری ها است. با حمایت مراقبتی که سالخورده از سوی خانواده دریافت می کند موجب می شود تا احساس ارزشمندی و احترام را تجربه کنند. حال این مورد می تواند شامل خوراندن داروها در زمان های تعیین شده یا کمک به فعالیت های جسمانی باشد.

پیامدهای نبود حمایت خانوادگی

عدم حمایت خانوادگی از سالمندان پیامد های بسیار منفی و جدی را برای سلامت جسمی و روانی سالمند در پی دارد. ابتلا به انزوای اجتماعی، افسردگی، ایجاد اختلافات خانوادگی، بروز مشکل در انجام فعالیت های روزمره و … از جمله مواردی است که می توانیم به آنها اشاره داشته باشیم. در این حالت احتمال ایجاد مشکلات جسمی و حتی بهداشتی نیز بیشتر می شود.

سالمندان با افزایش سن علاوه بر نیاز به مراقبت های ویژه و کمک برای انجام امورات روزانه نیاز ویژه ای به دریافت حس ارزشمندی و استقلال خواهند داشت. نبود حمایت خانوادگی از سالخورده در زمانی که دچار بیماری شده است اثرات مخربی بر سلامت روان او خواهد گذاشت، لذا نقش خانواده در سلامت روان سالمندان انکار ناپذیر است.

راهکارهای عملی برای خانواده جهت حمایت مؤثر

سیستم حمایت خانواده از سالمند بسیار حائز اهمیت شناخته شده است. چون اگر این فرد در خانواده حمایت عاطفی، روانی و اجتماعی داشته باشد حس های دیگری مثل داشتن امنیت و عزت نفس را نیز تجربه خواهد کرد. در این بخش به راهکار های عملی برای خانواده جهت حمایت موثر از سالمند اشاره شده است.

ارتباط منظم و فعال

یکی از اثرات مخرب افزایش سن احساس تنهایی و ابتلا به انزوای اجتماعی است. براساس برخی از مطالعات تنها احوالپرسی با همسایگان میزان احساس تنهایی و انزوا را به حداقل می رساند. همسر و فرزندان با وادار کردن فرد مسن خانواده به حضور در میهمانی های دوستانه و مراکز تفریحی عمومی نقش خانواده در سلامت روان سالمندان را به خوبی ایفا خواهند کرد.

تقسیم نقش ها و مسئولیت ها

 یکی از اقدامات ساده که تغییرات مثبتی را در روان سالمند ایجاد می کند تقسیم نقش ها و مسئولیت ها است. خانواده می تواند با شریک کردن سالمند در فعالیت های روزانه مانند تمیز کردن خانه و یا خرید کردن احساس تنهایی را از فرد دور کند و احساس ارزشمندی را به او بازگرداند.

مشارکت در فعالیت های مشترک

مشارکت در فعالیت های مشترک با سالمند همچون نقاشی کردن، باغبانی، مطالعه و یا حضور در فعالیت های اجتماعی به کاهش حس تنهایی در سالمندان کمک می کند. خانواده ها با مشارکت در فعالیت های مشترک با فرد مسن خانه می توانند نقش خانواده در سلامت روان سالمندان را به خوبی اجرا کنند.

فراهم کردن محیط امن و آرام

فرزندان و همسر فرد کهنسال موظف هستند محیطی امن و آرام را برای سالمند فراهم کنند. استفاده از کفپوش های ضد لغزش، خریداری صندلی های راحت و مناسب برای سالمندان، ایجاد فضای کافی جهت حرکت و حذف وسایل اضافه و دست و پاگیر از جمله وظایف خانواده است.

نقش تکنولوژی در حمایت از سالمندان

جالب است بدانید پیشرفت تکنولوژی در نقش خانواده در سلامت روان سالمندان سهیم است. با پیشرفت فناوری ابزار و تجهیزات مختلفی جهت حمایت خانواده سالمندان ساخته شده است. این ابزار ها به ویژه برای سالمندانی که فرزندان و خانواده آن ها در شهر و یا کشور دیگری زندگی می کنند بسیار کاربردی است.

• ربات های کمکی: ربات هایی جهت کمک به سالمندان برای رفع نیاز های روزانه و روزمره ساخته شده اند که همچون یک پرستار برای نگهداری از افراد مسن عمل می کند.

• اپلیکیشن های یادآوری دارو: اپلیکیشن های یادآور دارو که در تلفن همراه نصب می شوند به سالمندان کمک می کنند تا در تایم معیین داروی خود را مصرف کنند.

• ابزار های پایش سلامت: ساعت های هوشمندی که فشار خون، ضربان قلب و سطح فعالیت سالمندان را ارزیابی می کند جزو ابزار های حمایتی از سالمندان هستند.

• ارتباطات مجازی: پیام رسان های آنلاین و رایگان و ویدیو کنفرانس ها از دیگر مواردی هستند که باعث می شوند نقش خانواده در سلامت روان سالمندان به خوبی اجرا شود.

سوالات متداول

چه نوع حمایت هایی برای سالمندان ضروری است؟

همانطور که اشاره شد حمایت عاطفی، مراقبتی و اقتصادی جزو نیاز های اصلی سالمندان است که جهت بهبود کیفیت زندگی آن ها ضروری شناخته شده است.

چگونه می توان حمایت عاطفی از سالمندان را تقویت کرد؟

گوش دادن به صحبت سالمندان، ابراز محبت و احترام به آن ها، ایجاد ارتباطات موثر و منظم و مشارکت آن ها در فعالیت های خانوادگی موجب تقویت حمایت عاطفی از سالمندان خواهد شد.