تاثیر نوشیدن آب کافی برای سالمندان: پیشگیری از کم‌آبی بدن
در این مطلب میخوانید:
کمبود آب در بدن سالمندان یکی از مشکلات شایع در این سن و سال است. بدن یک فرد سالمند برای بسیاری از فرایند ها به آب بیشتر نیاز دارد و در واقع تغییرات فیزیولوژیکی بدن در این زمان باعث می شود بدن فرد مسن در برابر کم آبی بسیار آسیب پذیر باشد. کم آبی سالمندان زمینه ساز بسیاری از بیماری های جسمی و ذهنی دیگر است. آب کافی و اهمیت آن برای سالمندان یکی از موضوعاتی است که باید افراد سالمند، خانواده آنها و مراقبین در نظر داشته باشند. در ادامه به طور کامل اهمیت نوشیدن آب کافی برای افراد سالمند و مشکلات و عوارض کم آبی را بررسی می کنیم.
چرا نوشیدن آب کافی برای سالمندان ضروری است؟
نوشیدن آب کافی یکی از ساده ترین راه ها برای حفظ سلامتی در دوران سالمندی است. آب بدن انسان در این دوره به مقدار زیادی کاهش می یابد. از طرفی سالمندان نسبت به افراد جوان تر احساس تشنگی کمتری دارند و به همین دلیل سطح آب بدن آنها روز به روز کاهش پیدا می کند.
کاهش حس تشنگی با افزایش سن
با افزایش سن تغییرات فیزیولوژیکی زیادی در بدن افراد ایجاد می شود. یکی از مهمترین این تغییرات کاهش حس تشنگی است. همین مورد یکی از دلایل اصلی کمبود آب در بدن سالمندان است. نوشیدن آب کافی برای تمامی گروه های سنی اهمیت بالایی دارد. اما در خصوص سالمندان هیدراته ماندن بدن برای مقابله با مشکلاتی از جمله یبوست، مشکلات کلیوی، مشکلات تعادل و حافظه ضروری تر است. همچنین برای سالمندان مبتلا به آلزایمر یا افرادی که سابقه سکته های مغزی دارند، کاهش حس تشنگی و کم آبی بدن خطرناک تر از سایرین است.
تغییرات فیزیولوژیک مرتبط با سن
تغییرات فیزیولوژیکی بدن تنها به کاهش حس تشنگی ختم نمی شود. علاوه بر این مورد اختلالات شناختی و یا حرکتی نیز در کاهش سطح آب بدن سالمندان تاثیرگذار است. برای مثال مواردی از جمله زوال عقل، دیابت کنترل نشده و اختلال بلع در سن بالا می توانند موجب تشدید کم آبی بدن افراد شوند. معمولا با افزایش سن کلیه های افراد به خوبی گذشته فعالیت نمی کنند و در نتیجه تنظیم میزان مایعات در بدن انسان با مشکل مواجه می شود. بنابراین اختلالات مربوط به عملکرد کلیه ها نیز منجر به کاهش سطح آب بدن سالمندان می شود.
میزان مصرف آب مناسب برای سالمندان
در خصوص اهمیت آب‌نوشی سالمندان کارشناسان توصیه می کنند افراد سالمند بین شش تا هشت لیوان مایعات مخصوصا آب ساده را در روز بنوشند. البته می توان از نوشیدنی های حاوی الکترولیت برای جذب آب بالا تر نیز استفاده کرد. نوشیدنی های غیر قندی هم می توانند در جلوگیری از کم آبی برای سالمندان مناسب باشند.
فواید نوشیدن آب برای سالمندان
کمبود آب در بدن افراد مسن خطرات زیادی به همراه دارد. طبق آمار ها این مشکل می تواند منجر به دو برابر شدن خطر سکته مغزی در سالمندان شود. همچنین در این حالت فرد احساس خستگی بیشتر، کاهش حافظه، توجه و تمرکز را تجربه می کند. در مقابل نوشیدن آب به میزان کافی فواید زیادی را به همراه دارد که در ادامه به آنها می پردازیم.
بهبود عملکرد مغز، روحیه و شناخت
کم آبی می تواند منجر به ضعیف شدن حواس و حافظه افراد شود. در نتیجه یکی از دلایل اهمیت نوشیدن آب کافی در سالمندان تقویت حافظه و پیشگیری از بیماری های مانند آلزایمر است.
کمک به گوارش و جلوگیری از یبوست
نوشیدن آب به میزان کافی به حرکت راحت تر روده ها کمک می کند و در نتیجه از یکی از مشکلات شایع سالمندان یعنی یبوست جلوگیری می کند.
حفظ عملکرد کلیه و جلوگیری از سنگ کلیه
نوشیدن آب به میزان کافی موجب عملکرد بهتر کلیه ها می شود و از غلیظ شدن خون و سنگ کلیه نیز جلوگیری می کند.
تنظیم دمای بدن و کاهش خطر گرمازدگی
نوشیدن آب به میزان کافی به تنظیم دمای بدن افراد سالمند در برابر گرمای هوا و فعالیت بدنی کمک کرده و موجب دفع سموم از بدن از طریق ادرار و عرق می شود.
نشانه‌های کم‌آبی و عوارض آن
تا اینجا تاثیرات مثبت نوشیدن آب کافی و خطرات کمبود آب در بدن سالمندان را بررسی کردیم. با توجه به این موارد لازم است نشانه و علائم کمبود آب در بدن افراد مسن را بشناسید تا بتوانید در کوتاه ترین زمان ممکن این مشکل را تشخیص داده و برای درمان آن اقدام کنید. نشانه ها و علائم کم آبی سالمندان به شرح زیر است.
علائم اولیه و شدید کم‌آبی
مشکل کم آبی در بدن سالمندان می تواند به علت های مختلفی از جمله اسهال و استفراغ ناگهانی و شدید، تب شدید، تعریق زیاد، افزایش ادرار و... باشد. در این مواد کمبود آب در بدن افراد سالمند در ابتدا با علائم زیر ظاهر می شود:
- گودی چشم
- خشکی دهان و لب
- تیرگی و خشکی پوست
- سطح زبان خشک
- از دست دادن خاصیت ارتجاعی پوست
پیامدهای طولانی‌مدت کم‌آبی
در صورتی که خود فرد و یا اطرافیان او از علائم و نشانه های کمبود آب در سالمندان مطلع نباشند، ممکن است روز به روز سطح آب در بدن فرد مسن کاهش پیدا کند. در این شرایط کمبود آب می تواند منجر به مشکلات بسیار جدی مانند فشار خون پایین، احساس ضعف و سرگیجه، از دست دادن تعادل، التهاب پوست، آسیب و بیماری های ادراری و کلیه ها می شود.
برخی از این پیامد ها در صورت عدم درمان می توانند شرایط خطرناکی را برای سالمندان ایجاد کنند. برای مثال کاهش فشار خون می تواند احتمال سکته مغزی را تا حد زیادی افزایش دهد. اسهال و استفراغ طولانی و مشاهده خون در مدفوع از جمله نشانه های تشدید کم آبی در بدن فرد سالمند هستند که در صورت مشاهده این موارد باید فورا به پزشک مراجعه شود.
راهکارهای عملی برای افزایش مصرف آب
همانطور که می دانید اصلی ترین و مهمترین روش درمان کمبود آب در سالمندان نوشیدن آب است. هیچ نوع دارویی نمی تواند به اندازه مایعات در حل مشکل کم آبی در بدن موثر باشد. معمولا موارد خفیف و متوسط با در نظر داشتن اهمیت آب نوشی سالمندان و نوشیدن مایعات و آب به میزان بیشتر برطرف می شوند. اما اقدام برای درمان در موارد شدیدتر نیازمند تشخیص پزشک است. در ادامه ساده ترین راهکاری های عملی برای افزایش سطح آب در سالمندان را بررسی می کنیم.
ایجاد عادت آب‌نوشی منظم
بسیاری از سالمندان به دلیل نگرانی از دسترسی به سرویس بهداشتی، ناتوانی فیزیکی در نوشیدن آب، کم اشتهایی به غذا و کاهش حس تشنگی تمایلی به نوشیدن آب کافی در طول روز ندارند. در این موارد نقش اطرافیان برای ایجاد یک برنامه منظم آب نوشی برای فرد سالمند اهمیت بالایی دارد.
تنوع در انتخاب مایعات و غذاهای آبدار
علاوه بر مصرف آب استفاده از دیگر مایعات مانند آبمیوه ها، نوشیدنی های غیر قندی و حتی سوپ های کم نمک و کم چرب و به طور کلی غذاهای آبکی نیز در درمان کم آبی بدن نقش موثری دارند. از این موارد می توان برای تنوع دادن به برنامه آب نوشی سالمندان استفاده کرد.
یادآوری و کمک‌رسانی مراقب یا پرستار
اختلال حواس و حافظه یکی از مشکلات رایج در سنین بالا است. در این موارد نیز یادآوری نوشیدن آب توسط فرد مراقب و پرستار می تواند منجر به افزایش سطح آب در بدن فرد سالمند و هیدراته ماندن بدن او شود.
موارد احتیاطی مصرف آب مناسب برای سالمندان
پرستاران و مراقبان افراد سالمند باید در خصوص مصرف آب کافی و اهمیت آن برای سالمندان اطلاعات بالایی داشته باشند. از جمله نکات حائز اهمیت برای پرستاران افراد سالمند در خصوص پیشگیری از کم آبی بدن سالمندان و درمان این مشکل می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- با مشورت با پزشک متخصص میزان آب مورد نیاز فرد سالمند در طول شبانه روز را محاسبه کنید.
- میزان آبی و مایعاتی که فرد سالمند در طول یک روز مصرف کرده را به طور مداوم اندازه گیری کرده و مطمئن شوید که فرد به اندازه کافی ورودی مایعات داشته است.
- بر داروهای مصرفی فرد سالمند نظارت کافی داشته باشید و در صورتی که فرد داروهای مصرف می کند که بر افزایش ادرار موثر است با پزشک معالج او این مورد را در میان بگذارید.
- در صورتی که فرد امکان حرکت عادی و دسترسی آسان به یخچال و شیرآب را ندارد، شرایطی را فراهم کنید که ظرف آب در دسترس او باشد.
- سالمندان به مصرف آب، سایر مایعات، سبزیجات و میوه های آبدار و غذاهای آبکی تشویق کنید و این موارد را در برنامه غذایی فرد قرار دهید.
- در فواصل زمانی مشخص در طول روز نوشیدن آب را به فرد سالمند یادآوری کنید.
سوالات متداول
- آیا فقط آب خالص تاثیرگذار است؟
خیر در کنار آب خالص و برای تنوع بیشتر می توان از آبمیوه، سبزیجات و میوه های آبدار، سوپ کم نمک و… استفاده کرد.
- آیا سالمندان با بیماری خاص باید آب را محدود کنند؟
تشخیص میزان آب مورد نیاز برای سالمندان با بیماری خاص باید توسط پزشک معالج و با بررسی دقیق شرایط هر سالمند انجام شود.
